Αχαλασία Οισοφάγου

ΑΧΑΛΑΣΙΑ

Ορισμός: Αχαλασία του οισοφάγου ονομάζεται μια διαταραχή της κινητικότητας του οργάνου που έχει ως αποτέλεσμα τη δυσκολία κατάποσης των τροφών. Αυτό προκύπτει από την ανικανότητα του οισοφάγου να προωθεί το φαγητό στο στομάχι αλλά και στη συνεχή σύσπαση του μυϊκού δακτυλίου (σφιγκτήρα)  ο οποίος βρίσκεται ανάμεσα στον οισοφάγο και το στομάχι.

Αιτιολογία: Η ανικανότητα του σφιγκτήρα να χαλαρώσει κατά τη διαδικασία της κατάποσης καθώς και η νευρική διέγερση των μυών του οισοφάγου μπορεί να προκληθούν από τις παρακάτω αιτίες:

• Ιδιοπαθής (άγνωστη αιτία)
• Λοίμωξη με παράσιτα
• Βλάβη/τραυματισμός των νεύρων του οισοφάγου
• Καρκίνος

Η αχαλασία αποτελεί σπάνια διαταραχή (1:100.000) και εμφανίζεται κυρίως στις ηλικιακές ομάδες από 30 έως 70 ετών χωρίς να επιδρά διαφορετικά στα δύο φύλλα. Επίσης, η διαταραχή αυτή θεωρείται προκαρκινωματώδης κατάσταση καθώς είναι πιθανό μετά από 15-25 ετών να αναπτυχθεί καρκίνος με ποσοστό εμφάνισης 1%-10%.

Συμπτώματα:

• Δυσφαγία, οι ασθενείς δυσκολεύονται κατά τη διαδικασία κατάποσης υγρών και στερεών τροφών
• Αναγωγές, λόγω δυσκολίας προώθησης των τροφών στο στομάχι και συσσώρευσης τους στον οισοφάγο επιστρέφουν προς το στόμα με τη μορφή εμετού. Στην περίπτωση που αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι πιθανό μακροχρόνια να εμφανιστούν συνθήκες πνευμονίας και πνευμονικών αποστημάτων.
• Θωρακικός πόνος ο οποίος αντανακλά στην πλάτη, στο λαιμό και τα άνω άκρα ενώ χειροτερεύει με την κατανάλωση φαγητού
• Βήχας με απώλεια πτύελα
• Απώλεια βάρους, λόγω κακής θρέψης

Διάγνωση: Για τον εντοπισμό της διαταραχής αυτής του οισοφάγου πραγματοποιούνται οι παρακάτω εξετάσεις:

• Βαριούχο γεύμα

Η εξέταση αυτή απαιτεί την αργή κατάποση ενός σκιαγραφικού διαλύματος (θειικού βαρίου) με στόχο τη λήψη ακτινογραφιών ώστε να εντοπιστεί η πιθανή παλινδρόμηση καθώς και πιθανή φλεγμονή, στένωση ή ανωμαλίες στην κινητικότητα του οισοφάγου.

• Ενδοσκόπηση

Κατά τη διάρκεια τη συγκεκριμένης εξέτασης ένα ειδικό διαμορφωμένος μικρός σωλήνας ο οποίος διαθέτει μια μικροκάμερα στην άκρη του εισέρχεται στο στομάχι μέσω του στόματος, ενώ ο ασθενής έχει υποστεί τοπική αναισθησία. Η μικροκάμερα δίνει τη δυνατότητα απεικόνισης της κατάστασης του οισοφάγου και του στομάχου στον ιατρό, ώστε να παρατηρήσεις πιθανόν αλλοιώσεις  στο βλεννογόνο  του οισοφάγου όπως διάβρωση και ερύθημα (οισοφαγίτιδα). Τέλος, η μέθοδος αυτή επιτρέπει τη λήψη μικρών κομματιών για βιοψίες για τον αποκλεισμό κακοηθειών του οισοφάγου, καθώς και φωτογραφιών.

• Μανομετρία οισοφάγου

Στη συγκεκριμένη εξέταση απαιτείται ψεκασμός της μύτης με αναισθητικό για την εισαγωγή ενός λεπτού καθετήρα που προωθείται στον οισοφάγο και φτάνει στο στομάχι καταγράφοντας τις ενδοαυλικές πιέσεις  κατά μήκος του οισοφάγου. Σε αυτή την εξέταση δε πραγματοποιείται καταστολή καθώς η δράση των χρησιμοποιούμενων φαρμάκων μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του οισοφάγου.

Θεραπεία: Η θεραπεία για την αχαλασία έχει στόχο να μειώσει την πίεση που προκαλείται στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα και μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους αντιμετώπισης:

1. Φαρμακευτική αγωγή

Στη συγκεκριμένη θεραπεία χρησιμοποιούνται φάρμακα τα οποία προκαλούν χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών και λαμβάνονται πριν από κάθε γεύμα. Παρόλο που η φαρμακευτική αγωγή είναι λιγότερο παρεμβατική τεχνική συνήθως είναι παροδική, αναποτελεσματική και προκαλεί σημαντικές παρενέργειες στους ασθενείς, όπως πονοκεφάλους και πτώση της πίεσης. Η θεραπεία αυτή επιλέγεται για τους ασθενείς που δε μπορούν ή δεν επιθυμούν να υποβληθούν στις υπόλοιπες εναλλακτικές.

2. Ενέσεις με βοτολουνική τοξίνη (Botox)

Η συγκεκριμένη ουσία εισέρχεται στο σφιγκτήρα κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης με στόχο τη χαλάρωση των μυών του και έχει ποσοστό επιτυχίας 65-90% με την πρώτη θεραπεία.  Η μέθοδος αυτή είναι επαναληπτική καθώς τα αποτελέσματα της διαρκούν μερικές εβδομάδες ή μήνες. Το ποσοστό των ασθενών που δεν εμφανίζουν συμπτώματα μετά από ένα χρόνο ανέρχεται σε 30%. Εάν συγκριθεί με τη μέθοδο της ενδοσκοπικής διαστολής φαίνεται ότι τα δύο πρώτα χρόνια τα συμπτώματα αλλά και η αποτελεσματικότητα να είναι παρόμοια. Λόγω της παροδικής αντιμετώπισης της διαταραχής, η μέθοδος αυτή συστήνεται σε ασθενείς που αδυνατούν να υποβληθούν σε μια πιο επεμβατική θεραπεία.

3. Ενδοσκοπική διαστολή

Για την εκτέλεση αυτής της θεραπείας ο ασθενής πρέπει να παραμείνει νηστικός για 12 ώρες. Κατά τη θεραπεία αυτή, εισέρχεται από το στόμα του ασθενούς ένα μικρό σύρμα το οποίο μόλις φτάσει στον οισοφάγο τοποθετείται στον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα. Στη συνέχεια με οδηγό το σύρμα αυτό εισέρχεται ένα ξεφούσκωτο μπαλόνι και διαστέλλει την περιοχή του σφιγκτήρα. Το μπαλόνι παραμένει εκεί φουσκωμένο για 60 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια αφαιρείται. Ο ασθενής μπορεί να φάει περίπου μετά από 6 ώρες ενώ βρίσκεται υπό παρακολούθηση. Έχει παρατηρηθεί ότι το 15% των ασθενών εκφράζουν έντονο θωρακικό πόνο αμέσως μετά τη διαστολή του σφιγκτήρα. Υπάρχει μικρή πιθανότητα (2-6%) να συμβεί ρήξη του οισοφάγου και ο ασθενής να οδηγηθεί σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Η συγκεκριμένη θεραπεία ανακουφίζει από τις ενοχλήσεις τους ασθενείς για ένα χρόνο σε ποσοστό 60% ενώ το 25% των ασθενών παραμένει ασυμπτωτικό για τα επόμενα 5 χρόνια. Τέλος περίπου το 50% των ασθενών θα χρειαστεί να πραγματοποιούμουν επανάληψη της μεθόδου.

4. Χειρουργική αντιμετώπιση

Ο συγκεκριμένος τρόπος θεραπείας πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά και η πιο κοινή χρησιμοποιούμενη μέθοδος είναι η «μυοτομή κατά Heller». Μέσω μιας μικρής τομής, εισέρχεται το λαπαροσκόπιο ώστε ο χειρουργός να κόψει το κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα. Αυτό έχει στόχο την απελευθέρωση των μεγάλων πιέσεων και αντιστάσεων που προκαλούν οι τροφές κατά την κατάποση. Με την κατάργηση του οισοφαγικού σφιγκτήρα, τα υγρά του στομάχου πλέον μπορούν να παλινδρομούν ερεθίζοντας τον οισοφάγο. Για να αποφευχθεί αυτό κατά τη συγκεκριμένη επέμβαση πραγματοποιείται ταυτόχρονα μια τεχνική που ονομάζεται «θολοπλαστική κατά Dor», κατά την οποία πραγματοποιείται τύλιγμα του στομάχου γύρω από τον κατώτερο οισοφάγο. Η συγκεκριμένη χειρουργική επέμβαση απαιτεί λιγότερο χρόνο ανάρρωσης από ένα ανοιχτό χειρουργείο και είναι λιγότερο παρεμβατική. Μετά την επέμβαση ο ασθενής νοσηλεύεται για 1-2 ημέρες ενώ την ίδια μέρα μπορεί να καταναλώσει μόνο υγρά. Από την επόμενη ημέρα επιτρέπεται μία ελαφριά διατροφή ενώ ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στη φυσιολογική του διατροφή μετά από 1-2 εβδομάδες. Επιπλέον, χορηγούνται αντιόξινα φάρμακα και συστήνεται να αποφεύγονται ερεθιστικές τροφές και ουσίες, καθώς επίσης δεν επιτρέπεται η κατανάλωση τροφών πριν από των ύπνο. Είναι σημαντικό να αποφεύγονται τις πρώτες 4-6 εβδομάδες η έντονη άσκηση καθώς και η άρση βαρών. Η μέθοδος είναι αποτελεσματική και μόνιμη σε ποσοστό 85-90%, ενώ το 85% των ασθενών παραμένει ασυμπτωτικό για τα επόμενα 10 χρόνια.

Η μέθοδος αντιμετώπισης θα επιλεγεί με βάση τις συμβουλές του ιατρού σας.

Πορεία – Πρόγνωση: Η αχαλασία είναι μια νόσος που αναπτύσσεται προοδευτικά, δηλαδή σε μερικά χρόνια παρατηρείται σταδιακή διάταση του οισοφάγου. Όταν η αχαλασία θεραπεύεται αντιμετωπίζεται για τα επόμενα περίπου 10 χρόνια σε ειδικά κέντρα σε ποσοστό 90%. Κάθε χρόνο, ο οισoφάγος πρέπει να ελέγχεται ακτινοσκοπικά και σε πιο αραιά διαστήματα και ενδοσκοπικά.

Πιθανές επιπλοκές:

• Εισρόφηση των περιεχομένων της τροφής στους πνεύμονες με αποτέλεσμα να προκληθεί πνευμονία
• Διαταραχής σίτισης
• Ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου

Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας: Στην περίπτωση που παρατηρήσετε τις παρακάτω ενοχλήσεις στον οργανισμό σας καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό:

• Πόνος ή δυσκολία κατά την κατάποση
• Εάν έχετε λάβει θεραπεία για την αχαλασία και τα συμπτώματα δεν υποχωρούν